Zomercursus: De macht van mythen en hoe het verder ging met de mensheid door Mineke Schipper

God schept Eva. Monreale, Palermo. © creative commons

Dit jaar vindt er weer een zomercursus plaats in de Lokhorstkerk op de drie woensdagavonden 5, 12 en 19 juni. Em. hoogleraar interculturele literatuurwetenschap aan de Universiteit Leiden Mineke Schipper laat ons zien hoe verschillende verteltradities met fundamentele menselijke vragen omgaan, namelijk waar komen we vandaan en hoe ontstonden daarbij mannen en vrouwen, en hoe verdwijnt de mensheid weer? Mineke Schipper zal op opeenvolgende woensdagavonden deze onderwerpen uitdiepen met voorbeelden uit verschillende religieus-literaire culturen, waarbij er ook voldoende gelegenheid zal zijn voor vragen. Zie hieronder voor een uitgebreidere beschrijving van elke lezing. De lezingen kunnen ook los van elkaar gevolgd worden.

Elke lezing begint om 8 uur in de Lokhorstkerk Pieterskerkstraat 1 in Leiden. De lezingen zijn vrij toegankelijk, maar een vrijwillige bijdrage om de kosten te dekken wordt erg op prijs gesteld!

1. woensdag 5 juni: Begin

In oorsprongsverhalen heerst chaos en duisternis, zolang er nog geen bewoonbare aarde is. In sommige oorsprongsmythen waren de mensen er altijd al, in de hemel, op de aarde of ergens anders. Of de eerste mensen worden door een godheid geschapen, uit aardse materialen of uit niets. Naar Adam en Eva, de eerste voorouders van joden, christenen en moslims, verwijzen niet alleen de heilige boeken van deze drie religies, maar ook talloze populaire verhalen die overal voortleven in mondelinge overlevering.

2. Woensdag 12 juni: Eindigheid 

Begin en einde van de mensheid worden in mythen vaak met elkaar verbonden. Gaat de mensheid ten onder door water of vuur, honger of een pandemie? Wereldwijd blijkt de zondvloed favoriet, maar er is altijd hoop op een nieuw begin. Waar komt de dood vandaan? In veel culturen geven mythen ook antwoord op vraag hoe en waarom de dood onontkoombaar is geworden. De angst voor ons eigen einde heeft overal ook vervolgverhalen geïnspireerd over een leven na de dood.

3. Woensdag 19 juni: Waarom er mannen en vrouwen zijn 

Genesisverhalen besteden veel aandacht aan seksekenmerken. Mannen en vrouwen hadden elkaar nodig, maar mannen kregen steeds meer macht dan vrouwen. Angst voor afhankelijkheid van moeders en andere vrouwen heeft verhalen geïnspireerd met mannelijke scheppers in de geruststellende hoofdrol en tal van redenen om vrouwen de toegang tot openbare functies te ontzeggen vanwege hun ‘afwijkende’ anatomie. Niet alleen mannelijke vertellers, ook geleerden en populaire cultuur bleven onthullend commentaar geven op lichaamsdelen die ze zelf niet hadden.